حضور قرآن در شعر معاصر عراق (با تکیه بر اشعار بدر شاکر السیاب، عبد الوهاب البیاتی، نازک الملائکه و احمد مطر)

میراث دینی یکی از غنی ترین و مهم ترین انواع سنت می باشد و به سبب قداست وقدرت تاثیر و نفوذ در مخاطب، بیشترین کاربرد را در ساختمایه های شعری به خود اختصاص داده است. کتاب مقدس قرآن که مهم ترین منبع سنت دینی اسلام است، با ساختار بی نظیر، غنای واژگانی و معانی عمیق و فصاحت و بلاغت والایش، در مقام ارزشمندترین منبع دینی، همواره الهام بخش شاعران و نویسندگان بوده است. آن ها با شگردهای گوناگون چون بینامتنی و فراخوانی که ریشه در مفاهیم کهن نقدی دارند، به بهره گیری از واژگان، معانی، شخصیت ها و شهرهای قرآنی، در راستای تعبیر از افکار، اندیشه ها و تجربه های خود پرداخته اند. در این میان سهم فراوان شاعران پیشگام عراق در بهره گیری از قرآن با اسالیب ذکر شده، غیر قابل انکار است؛ لذا در این پژوهش، در مقام اثبات این ادعا، پس از نگاهی گذرا به مسئله ی سنت، به ویژه سنت دینی و شگردهای استفاده از آن یعنی بینامتنی و فراخوانی، به بررسی و تحلیل شعر شاعرانی چون بدر شاکر السیاب، عبدالوهاب البیاتی، نازک الملائکه و احمد مطر از این دیدگاه پرداخته می شود و از این کانال می توان به نظام عقیدتی و فکری شاعران مورد نظر نیز پی برد. واکاوی در دفترهای شعری این شاعران حاکی از این واقعیت است که آنان با اهداف مشترکی چون اصالت بخشی، مانایی و عمق بخشی به اثر خود و افزودن به تاثیر و غنای آن، به استمداد از قرآن روی آورده اند؛ اما هدف مهم تر آن ها، انجام رسالت خود در جهت ترسیم اوضاع آشفته و نا به سامان سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی به طور عام و عراق به طور خاص و برانگیختن امت عرب و آگاهی دادن به آنان می باشد. نکته ی شایان ذکر دیگر این است که تحقیق نشان از این دارد که سهم برخی از شاعران چون احمد مطر در وام گیری از قرآن بیشتر از سایرین و سهم برخی چون نازک الملائکه کمتر می باشد.